สมองกับสองมือ (ตอนที่ 1)

“เล่นจนได้เรื่อง”
ไหนๆจะเล่นทั้งที ก็ขอให้ ได้เรื่องดีๆ กลับมา เพจนี้มีคำตอบ เหมาะสำหรับ เด็ก พ่อ แม่ ผู้ปกครอง ครู อาจารย์ ทั่วประเทศ

>>เหตุผลว่าทำไมจึงควรจำกัดการเล่น tablet ของลูก

วันก่อนฉันได้มีโอกาสเล่นกับพี่น้องคู่หนึ่ง ถึงจะเป็นพี่น้องที่ใช้เวลาอยู่ด้วยกันตลอด แต่ทั้งสองคนกลับมีพฤติกรรมการเล่นที่ไม่เหมือนกัน คนโตชอบวาดรูปและการประดิษฐ์ คนน้องชอบเล่นเกมดิจิตัล โตมากับอุปกรณ์อีเลคโทรนิคต่าง ๆ ประมาณว่าใช้นิ้วเขี่ย tablet ได้ก่อนเอานิ้วแคะขี้มูกเสียด้วยซ้ำ

>>> ฉันชวนทั้งสองคนวาดรูปเล่น และก็พบความจริงบางอย่างที่น่าตกใจ คือเด็กคนน้องวาดรูปด้วยแรงกดที่แผ่วเบามาก ๆ ฉันบอกให้เขาลองพยายามกดให้แรงกว่านี้ แต่เส้นที่ได้ก็ยังเบาอยู่มาก จึงได้รู้ตอนนั้นว่าเด็กคนนี้นิ้วไม่มีแรง และคิดว่าน่าจะมาจากการเล่น tablet มากเกินไปนั่นเอง จากนั้นก็ลองทดสอบให้แน่ใจอีก โดยการใช้แป้งปั้น และเล่นติดสติกเกอร์ พบว่านอกจากมือจะไม่ค่อยมีแรงแล้ว ทักษะการทำงานประสานกันของมือยังมีปัญหาอีกด้วย เรื่องนี้เป็นเรื่องที่ต้องแก้ไขโดยด่วน รอช้าไม่ได้ หนึ่งวันในโลกของเด็ก มีค่าดั่งหนึ่งเดือนของโลกผู้ใหญ่ รีบแจ้งแม่ทันที ลิสรายชื่อของเล่นที่จะสามารถช่วยกู้มือและนิ้วที่มีค่าให้กลับมาได้

ที่ฉันว่าปัญหานี้ซีเรียสก็เพราะ มือและนิ้วมีความสัมพันธ์กับสมองอย่างมาก เรียกได้มือและนิ้วของมนุษย์นั้นเป็นอวัยวะที่น่าอัศจรรย์ที่สุดอวัยวะหนึ่ง มันเต็มไปด้วยเส้นประสาทที่เบียดแน่นเสียจนคนตาบอดสามารถใช้ปลายนิ้วรับรู้อักษรเบลล์ซึ่งเป็นเพียงตุ่มนูนเล็ก ๆ เรียงตัวกันห่างยังไม่ถึง 1 มิลลิเมตร แล้วส่งให้สมองแปลเป็นคำออกมาได้แทบจะทันที เด็กที่มีทักษะการใช้มือที่ดีก็จะมีสมองที่แข็งแรงตามมาด้วย ทักษะเหล่านี้มาจากการขยับกล้ามเนื้อ และสัมผัสพื้นผิวที่หลากหลาย (โปรดสังเกต เล่น tablet จะได้ใช้นิ้วแค่ 1 นิ้ว และ action การใช้นิ้วเพียงแค่ 2-3 action เท่านั้น นอกจากนี้พื้นผิวสัมผัสยังมีแค่ 1 พื้นผิว)

เมื่อสมองและมือทำงานคู่กันเหมือนดั่งตะเกียบ เราจึงมักพบเด็กที่มีปัญหาด้านสมอง จะมีทักษะการใช้มือด้อยกว่าเด็กทั่วไปด้วย และเช่นเดียวกัน เมื่อเด็กใช้มือและนิ้วน้อย ก็จะมีปัญหาด้านสมองตามมา ฉันเคยเข้าไปสังเกตการณ์ขณะที่คุณหมอตรวจวัดพัฒนาการเด็ก ทั้งเด็กปรกติและเด็กพิเศษทั้งในและต่างประเทศ ในห้องตรวจจะมีของเล่นวางอยู่เรียงรายซึ่งส่วนใหญ่ต้องใช้มือและนิ้วในการเล่น คุณหมอบอกว่ามือคือกระจกบานใหญ่ที่สะท้อนให้เราประเมินสมองได้ รู้อย่างนี้แล้ว เรามาเพิ่มการเล่นเพื่อบริหารสมองด้วยสองมือในโปรแกรมแต่ละวันของลูกน้อยกันเถอะ แต่จะเล่นอะไรดี? วันนี้ฉันมีไอเดียมาฝากค่ะ

ของเล่นสำหรับฝึกมือ นิ้ว เพื่อบริหารสมอง

1. แป้งปั้น สามารถเล่นได้ทุกเพศทุกวัย เด็ก ๆ จะได้กด ขยำ จิ้ม ปั้น ฯลฯ เรียกได้ว่า ได้ใช้กล้ามเนื้อมือทุกส่วนไม่ว่าจะเป็น นิ้ว อุ้งมือ และท่อนแขน
2. ของเล่นที่มีพื้นผิวสัมผัสหลากหลาย เช่น หนังสือนิทานแบบที่มีพื้นผิว (texture book) บล๊อกพื้นผิว (texture block)

3. ร้อยลูกปัด เป็นของเล่นที่หาง่าย ราคาไม่แพง เพียงแค่ต้องเลือกขนาดของลูกปัดให้เหมาะกับพัฒนาการของลูกน้อยเท่านั้น เช่น เด็กเล็กก็เลือกลูกปัดที่ขนาดและรูสำหรับร้อยเชือกใหญ่หน่อย เมื่อโตขึ้นก็เพิ่มความท้าทายด้วยการลดขนาดลูกปัดลง ข้อดีที่สำคัญของของเล่นนี้ก็คือ การที่เด็กต้องใช้มือทั้งสองข้างทำงานประสานกัน ได้ใช้สมองทั้งสองฝั่งเลย

4. ตัวต่อต่าง ๆ ยิ่งถ้ามีวิธีการต่อที่หลากหลาย เช่น ต่อแบบประกบชิ้นส่วนแบบเลโก้ ต่อแบบหมุน ๆ แบบใส่น๊อตใส่สกรู หรือต่อแบบวางชิ้นส่วนแบบจิ๊กซอว์ ก็จะดีมาก เพราะเด็ก ๆ จะได้ฝึกทักษะมือที่ต่างกันออกไป

5. หุ่นมือหรือหุ่นนิ้ว เด็ก ๆ เป็นนักเล่าเรื่องโดยธรรมชาติอยู่แล้ว เราลองหาหุ่นมือให้เด็ก ๆ ใช้ประกอบกับการเล่าเรื่องของเขาสิคะ รับรองว่าเขาจะได้บริหารสมองผ่านมือเต็ม ๆ เลย เพราะเขาต้องบังคับมือให้ได้ตามจินตนาการที่สมองสั่ง แค่บังคับมือให้หุ่นเปิด-ปิดปากตามเสียงพากย์ได้ก็สุดยอดแล้ว

แต่ที่จริงแล้วของเล่นดี ๆ ไม่จำเป็นต้องเสียเงินซื้อ ยังมีของรอบตัวเราอีกมากมายที่สามารถนำมาประยุกต์ให้ลูกเล่นได้ ตอนต่อไปนอกจากจะเอารายการของเล่นเสริมพัฒนาการมือมาฝากแล้ว แถมยังรวบรวมไอเดียของเล่นเพื่อนมือเก๋ ๆ มาฝากอีกด้วยค่ะ เล่นให้สนุกนะคะ
โปรดติดตามตอนต่อไป…..